فشارخون چیست ؟
فشار خون ( Blood Pressure ) نیرویی است که جریان خون بر دیواره رگ ها وارد میکند، این رگ ها مسئولیت هدایت خون از قلب را به تمام بدن به عهده دارند. این فشار در نزدیک قلب بیشتر و در فاصله دورتر از قلب کمتر میشود .
در اندازه گیری فشار خون دو عدد بیان میشود :
فشار سیستولیک : حداکثر مقدار فشاری که خون بر رگ ها در هنگام ضربان قلب وارد می کند.
فشار دیاستولیک : حداقل فشاری که در فاصله میان ضربان (استراحت) به قلب وارد می شود.
عدد نرمال فشار خون چیست؟
فشار خون مناسب برای افراد بزرگسال ( 8/12 ) میلی لیتر جیوه است . اما با توجه به شرایط زندگی و وضعیت جسمانی متفاوت هر فرد، برای اطلاع از فشار خون نرمال خود با پزشک خود مشورت کنید .
انواع فشار خون :
- فشار خون بالا : عدد فشار خون به میزان خونی که از قلب به سمت اندام ها پمپاژ میشود و مقاومت شریانها در برابر این جریان بستگی دارد . هر چقدر میزان عملکرد قلب بیشتر باشد خون با شدت بیشتری جریان پیدا میکند و مقاومت دیواره شریانی در برابر جریان خون کمتر میشود . در این شرایط میزان فشار خون فرد افزایش میابد.
دلایل بالا رفتن فشار خون
- مصرف زیاد نمک و مواد غذایی نمک سود و آماده کنسروی ( فست فود)
- مصرف بیش از حد توتون و تنباکو و الکل
- ژنتیک و سابقه خانوادگی
- استرس و فشار عصبی
- اضفه وزن، بی تحرکی و اختلالات هورمونی
علائم بالا رفتن فشار خون
- سردرد شدید
- گرگرفتگی صورت
- احساس ضران قلب سریع و نامنظم
- وجود خون در ادرار
- تاری دید و خونریزی در چشم
- تکرر ادرار علی الخصوص در شب
عوارض بالا رفتن فشار خون
- حمله قلبی و سکته مغزی : سفت شدن دیواره رگ ها بدلیل فشار خون بالا میتواند منجر به سکته قلبی یا مغزی شود
- از دست دادن بینایی: افزایش فشار خون میتواند باعث پاره شدن رگ های خونی در چشم و در نهایت از دست دادن بینایی شود
- آسیب به سیستم اسکلتی بدن : بالا رفتن فشار خون باعث دفع کلسیم موجود در بدن از طریق ادرار میشود که این کمبود کلسیم ضعیف شدن استخوان ها و در دراز مدت پوکی استخوان را بدنبال دارد
- زوال عقل: مسدود شدن شریان ها در اثر فشارخون بالا میتواند حرکت جریان خون به مغز را مختل کرده و یا با مشکل مواجه کند . در چنین شرایطی نوعی از زوال عقل پدیدار میشود.
- فشار خون بارداری : بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری که به پره اکلامپسی و یا مسمومیت بارداری نیز شهرت دارد غالبآ در نیمه دوم دوران بارداری اتفاق میافتدکه در صورت عدم پیگیری و یا درمان از طرف مادر باردار میتواند منجر به زایمان زودرس شده و جان مادر و جنین را تهدید کند . از علائم شایع بالا رفتن فشار خون در بارداری میتوان به احتباس آب و مایعات در بافتهای بدن ، تورم بدن مخصوصآ در ناحیه پا (اندام تحتانی ) ، مشکلات بینایی ، سردرد و... اشاره کرد.
- فشار خون پایین : هنگامی که جریان فشار خون در رگها از حد معینی پایینتر بیاید افت فشار خون اتفاق میافتد.
دلایل افت فشار خون
- از دست دادن خون در اثر ضربه یا جراحت شدید
- کم آبی بدن که باعث کم شدن حجم خون می شود
- استرس و فشار عصبی
- واکنش بدن به برخی از داروها
- نارسایی و آریتمی های قلبی
- مشکلات هورمونی یا قند خون پایین
- کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی مانند آهن و ویتامین B12
علائم فشارخون پایین
- تاری دید
- احساس سرگیجه یا گنگی در سر هنگام ایستادن از حالت نشسته یا خوابیده
- غش کردن
- مشکل در تمرکز
- پوست رنگ پریده یا سرد
- حالت تهوع و گیجی
چه زمانی برای بالا رفتن فشار خون به دنبال درمان پزشکی باشیم ؟
افزایش فشار خون بالای 90/180 یک بحران فشارخون در نظر گرفته می شود. اگر فشار خون شما به آن سطح رسید و یا هریک از علائم زیر را داشتید به نزدیکترین اورژانس بروید.
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- خونریزی بینی
- ضربان تند قلب که کند نمی شود
- سردرد شدید
- تنگی نفش
فشار خون بالا به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماریهای عروق کرونر قلب، سکته مغزی و بیماریهای کلیوی را افزایش می دهد.
اکثر پزشکان تغییرات سبک زندگی و روش های طبیعی برای کاهش فشار خون را برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا یا فشار خون خفیف تا متوسط توصیه می کنند
زمانی که قلب شما خون را با شدت برای تامین اکسیژن به بدن پمپاژ می کند فشار بیش از حد بر شریان ها باعث بالا رفتن فشار خون میشود . در حالی که ژنتیک و سایر موارد خارج از کنترل شما می توانند در خطر ایجاد فشار خون نقش داشته باشند، عوامل سبک زندگی بسیاری نیز وجود دارند که می توانند فشار خون را بدتر کنند. این روش های طبیعی برای کاهش فشار خون می تواند شما را سالم نگه دارد.
توصیه های طلایی برای کنترل فشار خون :
- غذای سالم بخورید : میوه ، سبزیجات ، لبنیات کم چرب ، گوشت بدون چربی ...
- انجام فعالیت بدنی و کنترل وزن مناسب
- کنترل استرس و خواب کافی
- کنترل میزان قند خون . افرادی که دیابت دارند اغلب دچار فشار خون بالا نیز میشوند
- اگر سابقه ژنتیکی فشار خون در خانواده دارید حتما فشار خون خود را در منزل کنترل کنید
انواع فشارسنج
- فشار سنج جیوه ای : روش کار این دستگاه بصورت دستی ( غیر اتومات میباشد) که با حرکت میزان جیوه در درون لوله فشارسنج میزان فشار تعیین میشود . فشارسنج های جیوه ای اگرچه از دقیق ترین نوع فشارسنج ها میباشند اما بدلیل خطرات ناشی از جیوه ، امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
- فشارسنج عقربه ای : فشارسنج های دستی که جایگزین مناسبی برای برای فشارسنج های جیوه ای هستند که علاوه بر دقت بالا در سنجش ، خطرات جیوه نیز را نیز ندارند . این فشارسنج ها دارای عقربه نشانگر عدد فشار متصل به کاف ، پمپ فشار و گوشی پزشکی می باشد.
- فشارسنج دیجیتال : نوع پیشرفته ای از فشار سنج ها که بصورت خودکار فشار خون را اندازه گیری کرده و توسط مانیتور به فرد نمایش میدهد . فشارسنج های دیجیتال در دو نوع مچی و بازویی در بازار ارائه می شود.
- فشارسنج دیجیتال مچی : کوچک و قابل حمل ، کاف این فشارسنج دور مچ بسته میشود و فضای کمتری اشغال میکند . نمایشگر این فشارسنج هم بر روی مچ قابلیت نمایش عدد فشار را ارائه میدهد. فشارسنج های دیجیتال مچی بدلیل شرایط سنجش متفاوت ( رعایت زاویه دست ، دور بودن از قلب ، دقت کمتر نسبت به فشارسنج بازویی ) کمتر از فشارسنج های دیجیتال بازویی مورد استقبال قرار میگیرد.
- فشارسنج دیجیتال بازویی : پرکاربردترین فشارسنج موجود در بازار . با قابلیت نمایش عدد ماکسیمم و مینیمم فشار خون ، دارای کاف فشار خون در اندازه مناسب . انتخابی عالی برای استفاده خانگی علی الخصوص افراد میانسال و تنها که توانایی استفاده از فشارسنج های عقربه ای را ندارند . نوع پیشرفته تر از این مدل فشارسنج ها اندازه ضربان قلب و میانگین دقیق فشار را نیز ارائه میدهد. همچنین مدل های سخنگو این فشار سنج برای افراد کم بینا یا کم سواد بسیار مناسب میباشد.